Eén van de meest bizarre elementen van het Christelijk geloof is de overtuiging dat God de Zoon mens werd en vermoord werd. Hij is de eeuwige, heilige en glorieuze Heer van het universum die altijd bestaan heeft en nooit zal ophouden te bestaan, maar Hij werd als een crimineel aan een kruis gedood. Dat roept de vraag op: wie doet zoiets? Wie heeft Jezus vermoord, en waarom? Laten we een aantal antwoorden overwegen.
(Waarom) heeft de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus Jezus gedood?
Het bevel om Jezus te kruisigen kwam van Pontius Pilatus. Hij was de Romeinse gouverneur in de provincie Judea, het grondgebied van de Joden. Het grootste deel van de tijd woonde hij in Caesarea. Maar tijdens het Joodse Paasfeest was hij in Jeruzalem – waarschijnlijk omdat het samenkomen van zo’n groot aantal Joden tijdens het feest een groot risico op politieke onrust met zich meebracht.
Toen Jezus aan Pilatus overgeleverd werd, ontdekte die al snel dat deze Man onschuldig was. Pilatus bevestigde dat meermaals (zie bijvoorbeeld Lukas 23:4; Lukas 23:14-15; Lukas 23:22). Toch gaf hij Jezus over om gekruisigd te worden. Waarom? Omdat hij de menigte tevreden wilde stellen (Markus 15:15) en omdat hij bang was voor oproer en voor zijn eigen politieke reputatie als hij hun verzoek niet zou inwilligen (zie Mattheüs 27:24 en Johannes 19:12). Pilatus gaf meer om zijn eigen hagje dan om gerechtigheid. Hij was laf. Maar Jezus zei tegen hem: “U zou geen enkele macht tegen Mij hebben, als het u niet van boven gegeven was; daarom heeft hij die Mij aan u overgeleverd heeft, een grotere zonde dan u” (Johannes 19:11).
(Waarom) heeft het Joodse volk Jezus gedood?
Pontius Pilatus gaf Jezus over om gekruisigd te worden, maar hij deed dat onder druk van de Joodse menigte. Het volk nam de volle verantwoordelijkheid voor Jezus’ dood op zich: “Laat Zijn bloed maar komen over ons en over onze kinderen!” (Mattheüs 27:25). Helaas heeft het idee dat de Joden Jezus Christus hebben vermoord, door de eeuwen heen antisemitisme aangewakkerd. Dat is absoluut verkeerd. Tegelijkertijd is het heel verdrietig om te zien dat het volk dat Jezus wilde redden, Hem de rug toekeerde. In Mattheüs 23:37 treurt Jezus daarom: “Jeruzalem, Jeruzalem, u die de profeten doodt en stenigt wie naar u toe gezonden zijn Hoe vaak heb Ik uw kinderen bijeen willen brengen, op de wijze waarop een hen haar kuikens bijeenbrengt onder haar vleugels; maar u hebt niet gewild!”
Stefanus, die zelf ook een Jood was, wond er geen doekjes om. Hij verweet zijn toehoorders: “Hardnekkigen en onbesnedenen van hart en oren, u verzet u altijd tegen de Heilige Geest; zoals uw vaderen deden, zo doet u ook. Wie van de profeten hebben uw vaderen niet vervolgd? Zelfs hebben zij hen gedood die de komst van de Rechtvaardige aankondigden, van Wie u nu verraders en moordenaars geworden bent” (Handelingen 7:51-52). Maar er is nog meer over dit onderwerp te zeggen. De volksmenigte werd opgestookt door hun godsdienstige leiders. Zie bijvoorbeeld Markus 15:11.
(Waarom) hebben de godsdienstige leiders Jezus gedood?
Tijdens Zijn werk op aarde botste Jezus voortdurend met de gevestigde orde van Joodse godsdienstige leiders. Steeds opnieuw probeerden ze Hem in Zijn woorden te verstrikken (bijvoorbeeld in Mattheüs 16:1; 22:15; 22:35; Markus 10:2 en Johannes 8:6). Ze trokken Zijn gezag in twijfel (Mattheüs 21:23) en beweerden dat Hij bezeten was door Beëlzebul, “de aanvoerder van de demonen” (Mattheüs 12:24). Ze trokken alles uit de kast om Jezus’ populariteit een halt toe te roepen omdat Hij hun eigen positie en gezag aantastte. Ze besloten zelfs dat iedereen die beleed dat Jezus de Messias was, uit de synagoge gegooid zou worden (Johannes 9:18-24) – wat inhield dat je werd uitgesloten van de godsdienstige gemeenschap die ook een grote rol speelde in de hele maatschappij.
Toen de oudsten, schriftgeleerden en hogepriesters zagen dat hun pogingen mislukten en grote groepen mensen Jezus volgden, maakten ze plannen om Jezus in het geheim te arresteren en te doden (Mattheüs 26:4). Ze zochten valse getuigen tegen Hem (Mattheüs 26:59), stookten het volk op en zetten Pontius Pilatus onder druk om Jezus te laten kruisigen. Dus, ja, deze godsdienstige leiders waren verantwoordelijk voor Jezus’ dood. Maar dat is nog niet het volledige antwoord.
(Waarom) heeft Satan Jezus gedood?
Toen Jezus Zijn openbare optreden begon, probeerde satan Hem tot zonde te verleiden (Mattheüs 4:1-17; Lukas 4:1-12). Als Jezus had toegegeven, zou Hij niet langer in staat zijn te betalen voor de zonde van de mensheid, omdat Hij dan Zelf gezondigd had. Maar Hij weerstond de verleiding. Hij verklaarde satan de oorlog.
Als Jezus predikte en mensen genas, kwamen veel door demonen bezeten mensen naar Hem toe en vielen Hem verbaal aan. Maar Jezus droeg de demonen op om uit deze mensen weg te gaan, en ze moesten Hem gehoorzamen. Jezus was sterker dan satans dienaren.
In een ultieme poging om Jezus aan te vallen “voer de satan in Judas, die de bijnaam Iskariot had, die bij het getal van de twaalf [discipelen] behoorde. En hij ging weg en sprak met de overpriesters en bevelhebbers van de tempelwacht hoe hij Hem [Jezus] aan hen zou overleveren” (Lukas 22:3-4).
In Johannes 8:40-45 zegt Jezus iets vergelijkbaars tegen een aantal Joden: “Nu probeert u Mij te doden, een Mens Die de waarheid tot u gesproken heeft, die Ik van God gehoord heb. … U bent uit uw vader de duivel, en wilt de begeerten van uw vader doen; die was een mensenmoordenaar van het begin af, en staat niet in de waarheid, want er is in hem geen waarheid”. Dus, achter alle menselijke spelers zit de invloed van satan. Hij is Jezus’ aartsvijand en leek eindelijk succes te hebben toen Jezus aan het kruis stierf! Maar we moeten nog dieper graven.
Heb ik Jezus gedood?
Jezus’ dood was geen ongeluk. Het was geen onvoorziene samenloop van omstandigheden. Het was geen overwinning van satan. Jezus’ dood was nodig om te betalen voor de menselijke zonde. “Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden verbrijzeld” (Jesaja 53:5). Dus, al was ik nog lang niet geboren toen Jezus zo’n 2000 jaar geleden werd gekruisigd, toch ben ik verantwoordelijk voor Zijn dood. Deze verschrikkelijke waarheid wordt prachtig verwoord in het lied “Zo lief had God de Vader ons”[1]:
O, zie de mens daar aan het kruis,
met al mijn schuld beladen;
beschaamd hoor ik mijn eigen stem
Hem loochenen en smaden.
Het was mijn zonde die Hij droeg,
totdat Hij riep: ‘Het is volbracht!’;
zijn laatste adem bracht mij hoop,
zijn sterven werd mijn levenskracht.
Jezus gaf Zijn leven vrijwillig
Maar er is nog één laatste betekenislaag die we moeten bespreken. Want Jezus werd niet gedwongen om in plaats van de mensen te sterven. Hij kon Zijn heerlijke positie aan de rechterhand van God de Vader voor eeuwig hebben gehouden. Hij hoefde geen mens te worden, te lijden en te sterven.
Maar Hij wilde dat doen. Hij deed dat vanuit Zijn oneindige liefde. Zoals de apostel Johannes schrijft, “Hieraan leerden wij de liefde kennen, dat Hij voor ons Zijn leven heeft gegeven” (1 Johannes 3:16). Dat is het uiteindelijke antwoord op de vraag wie Jezus gedood heeft: niemand. Hij gaf Zijn leven vrijwillig en koos ervoor om de wil van de Vader te gehoorzamen. Dat wordt ook duidelijk uit Jezus’ laatste woorden voor Zijn dood: “En Jezus riep met luide stem en zei: Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest. En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest” (Lukas 23:46).
Laten we dit artikel afsluiten met een citaat van Jezus Zelf: “Daarom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik Mijn leven geef om het opnieuw te nemen. Niemand neemt het Mij af, maar Ik geef het uit Mijzelf; Ik heb macht het te geven, en heb macht het opnieuw te nemen” (Johannes 10:17-18).
Dankuwel, Heere Jezus, voor Uw oneindige liefde voor ons zondaren. U stierf voor ons, en door in onze plaats te sterven gaf U ons eeuwig leven. U zij heerlijkheid en majesteit, kracht en macht, nu en in alle eeuwigheid.
[1] “Zo lief had God de Vader ons” is een vertaling van het Engelse lied “How deep the Father’s love for us” van Stuart Townend. De Nederlandse tekst is van Peter van Essen. ⓒ Thankyou Music