Klimaatverandering is een zeer actueel thema dat in het westen bijna dagelijks in de media verschijnt. Regeringen en diverse internationale en lokale organisaties zijn er bij betrokken. Het raakt bijna alle aspecten van ons leven: werk, producten, voedsel, transport en ander energieverbruik. Het betekent risico’s op temperatuurstijgingen, overstromingen en orkanen. Heeft de Bijbel iets te zeggen over de oorzaken, over het perspectief en over de plaats die christenen mogen innemen?
Klimaatverandering
Bijna dagelijks horen of lezen we over klimaatverandering. Sommigen noemen het een klimaatcrisis en zien er de grootste bedreiging van de aarde in. Anderen denken dat het allemaal wel mee zal vallen. Deze milieuzaak onderscheidt zich van andere milieuzaken doordat het een wereldwijd probleem is met wereldwijde oorzaken. Bovendien zijn de effecten niet direct zichtbaar, maar doen zich op langere termijn gelden. Wat heeft de Bijbel over zo’n onderwerp te zeggen?
Is er een probleem?
Zoals gezegd zien sommigen er de grootste bedreiging van de mensheid in terwijl anderen het relativeren. De Bijbel roept christenen op te zoeken naar de waarheid. Christus noemde Zichzelf immers de weg, de waarheid en het leven (Johannes 14:6). De vraag moet dus zijn of iemand in redelijkheid kan ontkennen dat de uitstoot van broeikasgassen de aarde doet opwarmen, de zeespiegel doet stijgen en de weersextremen (orkanen, overstromingen) doet toenemen. Daarom is het goed kennis te nemen van wetenschappelijke bronnen zoals het International Panel on Climate Change (IPCC).
Christenen en niet-christenen worden makkelijk verleid om te geloven wat hen het best uit komt, maar dat is niet de lijn van de Bijbel. Leviticus 19:11 zegt. “U mag niet stelen, u mag niet liegen en iemand mag zijn naaste niet bedriegen”. Samen op zoek gaan naar de waarheid achter de vele informatie is onze roeping. Ieder natuurlijk binnen de mogelijkheden die God hem daarvoor geeft en met de erkenning dat alles niet heel precies te weten valt.
Verwondering over de schepping
De Bijbel leert dat de aarde door God goed geschapen is. In het scheppingsverhaal van Genesis 1 is het refrein “en God zag dat het goed was”. Psalmdichters bezingen de aarde lyrisch:
“Zie ik de hemel, het werk van Uw vingers,
de maan en de sterren door U daar bevestigd,
wat is dan de sterveling dat U aan hem denkt,
het mensenkind dat U naar hem omziet?” (Psalm 8:4-5)
“Hoe talrijk zijn Uw werken, HEER.
Alles hebt U met wijsheid gemaakt,
vol van schepselen is de aarde.” (Psalm 104:24)
Tot die wijsheid van Psalm 104 behoort ook de temperatuurregeling op aarde. Wetenschappers kunnen zich er over verbazen dat die temperatuur binnen smalle marges blijft. In de nabijheid van ons melkwegstelsel is geen enkele planeet die geschikt is voor menselijke bewoning. Stond de aarde iets verder van de zon, of iets dichterbij, de aarde zou onleefbaar zijn doordat het te koud of te heet zou zijn. In het heelal met miljarden sterren en planeten zijn nagenoeg geen planeten aangetroffen met vergelijkbare temperaturen. Wat een wonder van Gods schepping.
Wat zegt de Bijbel over milieuproblemen?
Hoewel de bevolkingsdichtheid in bijbelse tijden veel lager was dan nu en ook het gebruik van grondstoffen, de bodem en dergelijke veel minder, komen we op diverse plaatsen situaties tegen waarin het milieu een rol speelt. Zo zijn er regels gesteld tegen de uitbuiting van de bodem door te intensieve landbouw: “Zes jaar mag u uw akker bezaaien, zes jaar mag u uw wijngaard snoeien en de opbrengst ervan inzamelen. Maar in het zevende jaar moet het voor het land sabbat zijn, een periode van volledige rust, een sabbat voor de HEERE. Uw akker mag u niet bezaaien en uw wijngaard mag u niet snoeien.” (Leviticus 25:3-5)
De Israëlieten mochten zelfs in oorlogstijd hun vijanden geen onherstelbare milieuschade berokkenen. Deuteronomium 20:19 zegt: “Wanneer u een stad vele dagen belegert en ertegen strijdt om haar in te nemen, dan moet u haar vruchtbomen niet te gronde richten door de bijl erin te slaan. U kunt er immers van eten; daarom mag u ze niet omhakken om ze een belegeringswal voor u te laten worden, want het geboomte van het veld is voedsel voor de mens.”
De Bijbel benoemt ook het probleem achter de milieuproblemen. Om de zondeval is de aarde door God zelf vervloekt: “De aardbodem [is] omwille van u vervloekt” (Genesis 3:17). Romeinen 8:22 stelt: “Want wij weten dat heel de schepping gezamenlijk zucht en gezamenlijk in barensnood verkeert tot nu toe.”
Wat is de roeping van christenen voor de aarde?
Genesis 2:15 zegt: “De HEERE God nam de mens, en zette hem in de hof van Eden om die te bewerken en te onderhouden.” Al voor de zondeval was het Gods opdracht aan de mens om de tuinman en rentmeester van het paradijs te zijn. Een zorgzame tuinman en geen uitbuitende tuinman. Ieder die de vervuiling en roofbouw ziet zal moeten erkennen dat de mens die opdracht niet naar behoren uitgevoerd heeft. Het ingewikkelde is dat we daar zowel individueel als collectief voor verantwoordelijk zijn.
De Bijbel is niet optimistisch over menselijke oplossingen voor de zonde. Dat geldt ook voor milieuzonden. Ieder die de zonde doet is een slaaf van de zonde (Johannes 8:34). Zo speelt de verslaving aan goedkope energie ons parten om de klimaatverandering aan te pakken. Is dat een excuus om Gods opdracht om een goede tuinman te zijn te verwaarlozen? Uiteraard niet. Laat ieder doen wat binnen zijn redelijke mogelijkheden ligt en spaarzaam omgaan met de middelen die hem ter beschikking staan, zowel individueel als binnen de groepen waarin hij zich beweegt.
Maar wel in het besef dat zelfs onze grootste inspanningen de aarde uiteindelijk niet zullen redden. Sterker nog, de Bijbel zegt dat God de aarde zal vernietigen Zie 2 Petrus 3:10: “Maar de dag van de Heere zal komen als een dief in de nacht. Dan zullen de hemelen met gedruis voorbijgaan en de elementen brandend vergaan, en de aarde en de werken daarop zullen verbranden.” De volmaakte aarde zal moeten wachten tot de terugkeer van Christus. Openbaring 21:5: “En Hij Die op de troon zit, zei: Zie, Ik maak alle dingen nieuw. En Hij zei tegen mij: Schrijf, want deze woorden zijn waarachtig en betrouwbaar.”
Rechtvaardigheid
Veel bezorgde burgers wijzen ook op de ongelijkheid die bij klimaatverandering speelt. De rijken en rijke landen veroorzaken de grootste effecten maar de armen en de arme landen krijgen vaak de hardste klappen. Micha 6:8 roept gelovigen op daar wat aan te doen: “Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is en wat de Heere van u vraagt: niet anders dan recht te doen en getrouwheid lief te hebben, en ootmoedig te wandelen met uw God.”
Met die oproep zijn we de komende jaren nog wel even bezig.