Het korte antwoord is: we zijn rechtvaardig door geloof, omdat God de goedheid van Jezus ziet in plaats van onze zonden. We worden heilig als we God meer en meer gehoorzamen in ons leven.
Aanvaardbaar voor God
‘Rechtvaardig zijn’ is aanvaardbaar zijn voor God. Noach is de eerste persoon in de Bijbel die rechtvaardig genoemd wordt: “Noach was een rechtvaardig, oprecht man onder zijn tijdgenoten. Noach wandelde met God” (Genesis 6:9). Hier zien we de twee aspecten van ‘rechtvaardig zijn’: het goede doen (oprecht en onberispelijk zijn) en een relatie met God hebben (met God wandelen).
Gods wet
In het Oude Testament is ‘rechtvaardig zijn’ vaak verbonden met de wet van God. In Psalm 1 zegt de beschrijving van de rechtvaardige: “zijn vreugde is in de wet van de HEERE”. De wet gaat over wat je zou moeten doen. Maar dat doen is een genot, omdat het de wet van de Heere is. Dus nogmaals, het juiste doen en de juiste relatie hebben gaan hand in hand.
Geloof
Uiteindelijk is ‘rechtvaardig zijn’ afhankelijk van geloof. Paulus benadrukt dit in Romeinen 3-5, en citeert Genesis 15:6 over Abraham om zijn punt te bewijzen: “En hij geloofde in de HEERE, en Die rekende hem dat tot gerechtigheid.”
Dus zoals Paulus de term gebruikt, is ‘rechtvaardig zijn’ niet gebaseerd op wat we doen, maar iets dat we ontvangen als we geloven in Gods beloften. Door geloof in Jezus ontvangen we vergeving van zonden en zijn we aanvaardbaar voor God.
Apart gezet
‘Heilig zijn’ betekent apart zijn voor God. Deze term kan worden gebruikt voor objecten (een heilig altaar), tijd (een heilige dag) of personen (een heilige priester). Alle gelovigen zijn apart gezet voor God en daarom heilig gemaakt (of geheiligd, wat dezelfde betekenis heeft). We zien dit bijvoorbeeld in 1 Korinthiërs 6:11: “maar u bent schoongewassen, maar u bent geheiligd, maar u bent gerechtvaardigd, in de Naam van de Heere Jezus en door de Geest van onze God.”
Doorgaand proces
Tegelijkertijd is er ook het aspect dat ‘heilig zijn’ geen eenmalige gebeurtenis is, maar een doorgaand proces. In 1 Thessalonicenzen 5:23 staat: “En moge de God van de vrede Zelf u geheel en al heiligen”. Als we met God leven, groeien we in geloof. Meer en meer worden we veranderd in de gelijkenis van Jezus. Meer en meer tonen we de vrucht van de Heilige Geest. Op die manier worden we heilig gemaakt. Dit proces zal pas compleet zijn als we bij God in de hemel zijn.
Zijn en worden
Dus een manier om onderscheid te maken tussen ‘rechtvaardigzijn’ en ‘heilig zijn’, is zeggen dat we rechtvaardig zijn en heilig worden. We zijn rechtvaardig door geloof in Christus en we worden heilig als we groeien in geloof in Christus. We zijn rechtvaardig verklaard vanwege iets dat buiten ons is gebeurd: Christus stierf voor onze zonden. Dit is Gods werk voor ons. Daar dragen wij niets aan bij. We ontvangen Gods zegen van gerechtigheid als we geloven. We worden heilig omdat er iets in ons gebeurt: we worden steeds meer als Christus. Dit is het werk van God in ons. Het is nog steeds Gods werk, maar we zijn er volledig bij betrokken, we leven het uit.