De drie grote feesten in het christendom zijn Kerst, Pasen en Pinksteren. Maar er zijn ook nog minder bekende feesten, waarvan de belangrijkste Goede Vrijdag en Hemelvaartsdag zijn. Dit artikel wil de Bijbelse basis voor Hemelvaartsdag uitleggen; een kort historisch overzicht; en een uitleg hoe we overtuigd kunnen zijn van wat we vieren op Hemelvaartsdag.
De Hemelvaart in de Bijbel
Nadat Jezus opstond uit het graf verscheen Hij 40 dagen lang aan de discipelen, zowel in Jeruzalem als in Galilea. Na deze 40 dagen ging Hij met zijn discipelen naar een plek juist buiten Jeruzalem. In Lukas 24:50-51 lezen we: “Hij leidde hen naar buiten tot bij Bethanië. En Hij hief Zijn handen op en zegende hen. En het geschiedde, dat Hij Zich van hen verwijderde. En Hij werd opgenomen in de hemel.” In het boek Handelingen beschrijft Lukas dezelfde gebeurtenis in andere woorden: “En nadat Hij dit gezegd had, werd Hij opgenomen terwijl zij het zagen, en een wolk onttrok Hem aan hun ogen… Toen keerden zij terug naar Jeruzalem, van de berg die de Olijfberg genoemd wordt, die vlakbij Jeruzalem is en daar een sabbatsreis vandaan ligt.” (Handelingen 1:9; 1:12). ‘Hemelvaart’ betekent gewoon ‘omhoog gaan naar de hemel’, en we zien in deze Bijbelverzen, dat het verwijst naar Jezus’ terugkeer naar de hemel.
Bethanië op de helling van de Olijfberg
Er is geen tegenstelling tussen het Bethanië dat Lukas noemt als plaats van hemelvaart en de Olijfberg van Handelingen. Bethanië was een klein dorp op ongeveer drie kilometer ten oosten van Jeruzalem, op de helling van de Olijfberg. Jezus verbleef hier vaak en ontmoette Lazarus met zijn zussen Martha en Maria (zie bv. Johannes 12:1-3). Het kan beschouwd worden als Jezus’ thuisbasis in Judea, omdat Hij hier liever verbleef dan in Jeruzalem zelf (zie bv. Mattheüs 21:17).
Hemelvaart tussen profetie en wederkomst
De Olijfberg was een heel geschikte plek om Zijn discipelen mee heen te nemen voor Zijn hemelvaart. Want Zacharia profeteerde dat op de Dag van de Heere, de Heere hier zal staan: “Op die dag zullen Zijn voeten staan op de Olijfberg, die voor Jeruzalem ligt, ten oosten ervan. Dan zal de Olijfberg in tweeën gespleten worden naar het oosten en naar het westen. Er zal een zeer groot dal ontstaan, als de ene helft van de berg naar het noorden zal wijken en de andere helft ervan naar het zuiden.” (Zacharia 14:4). Jezus’ hemelvaart vanaf de Olijfberg is een belofte dat Hij daar ook zal terugkeren op de Laatste Dag, als Hij de wereld zal oordelen. Dit is tegen de discipelen gezegd door twee engelen, toen zij bleven omhoog kijken naar de hemel nadat Jezus aan hun ogen was onttrokken door een wolk: “Galilese mannen, waarom staat u omhoog te kijken naar de hemel? Deze Jezus, Die van u opgenomen is naar de hemel, zal op dezelfde wijze terugkomen als u Hem naar de hemel hebt zien gaan” (Handelingen 1:11).
Hemelvaartsdag in de vroege kerk
Het herdenken van Jezus’ hemelvaart werd één van de feesten van de christelijke kerk. Vanuit de Bijbelse geschiedenis wordt het altijd gevierd 40 dagen na Pasen, dus altijd op een donderdag. Tien dagen later, de tweede zondag na Hemelvaartsdag, valt Pinksteren. Augustinus, de grote kerkvader, schreef rond het jaar 400 dat de kerk Hemelvaartsdag heeft gevierd sinds de dagen van de apostelen. Of hij dit juist had, is onduidelijk. Een kerkvergadering honderd jaar eerder schijnt gezegd te hebben dat de Hemelvaart samen met Pinksteren gevierd moet worden op de 50ste dag na de Opstanding. Hoe dan ook, het is duidelijk dat vanaf Augustinus’ tijd Hemelvaartsdag één van de grote feesten van de kerk was.
Hemelvaartsdag in onze tijd
Tegenwoordig is Hemelvaartsdag nog steeds een algemene vrije dag in het grootste deel van West Europa en Scandinavië en ook in Indonesië. Sommige landen, zoals Nederland en Indonesië, hebben een sterke kerktraditie van diensten op Hemelvaartsdag.
Zekerheid over Jezus’ Hemelvaart
Hoe kunnen we zeker weten dat Jezus naar de hemel is gegaan? Zoals we zagen, is het beschreven in Lukas en in Handelingen. Maar deze beschrijving staat niet op zichzelf. Het is is al vooraf afgebeeld in Gods Woord. David schreef: “De HEERE heeft tot mijn Heere gesproken: Zit aan Mijn rechterhand, totdat Ik Uw vijanden gemaakt zal hebben tot een voetbank voor Uw voeten.” (Psalm 110:1). Wie is deze ‘Heere’ die aan de rechterhand van God zit? Jezus beantwoordde die vraag. Ten eerste zei Hij dat dit vers over de Christus gaat (de Messias; zie Mattheüs 22:42-45) Later, tijdens zijn verhoor, vertelde Hij de Joodse leiders: dit gaat over Mij! “Van nu aan zult u de Zoon des mensen zien zitten aan de rechterhand van de kracht van God en zien komen op de wolken van de hemel” (Mattheüs 26:64).
Jezus’ bewezen kracht
Maar eigenlijk hebben de Joodse leiders nooit Jezus in de hemel gezien met hun eigen ogen. Maar ze zagen wel Jezus’ kracht geopenbaard. Ze zagen de Heilige Geest neerdalen op de discipelen; ze zagen wonderen in Jezus’ naam; ze zagen mensen bereidwillig om te sterven voor hun geloof in Jezus; ze zagen de kerk groeien in iedere uithoek van het Romeinse Rijk en nog verder. Daaruit konden ze concluderen: ja, Jezus heeft zoveel kracht, omdat Hij zit aan de rechterhand van God.
Hemelvaart gaat over Jezus
Jezus zelf zegt dat Gods uitnodiging om te ‘zitten aan Mijn rechterhand’ tot Hemzelf gericht was. Daarom is dit vers uit het Oude Testament het meest aangehaalde in het Nieuwe Testament. Dit gaat over Jezus! Petrus vertelt ons hetzelfde in Zijn toespraak op de eerste Pinksterdag. ‘David is niet opgevaren naar de hemelen’, zegt Petrus in Handelingen 2:34. Dus deze profetie gaat niet over David zelf, Nee, het gaat over Jezus, die wij hebben zien opvaren naar de hemel met onze eigen ogen.
Hemelvaartsdag is een reden tot feestvieren
De hemelvaart van Jezus Christus naar de hemel is niet slechts een verhaal dat je wel of niet kunt geloven. Het is diep verankerd in Gods Woord. Psalm 110 spreekt over de hemelvaart en Jezus zegt ons dat dit over Hem gaat. We kunnen Jezus’ kracht hier op aarde zien. En zijn discipelen waren ooggetuigen van deze gebeurtenis. Hemelvaart is reden tot feestvieren: we hebben een Heer in de hemel! Dat is een wonderlijke waarheid die zowel een belofte als troost omvat.