Staat Jezus echtscheiding toe in geval van overspel?

Er zijn twee verzen in het evangelie van Mattheüs die worden gebruikt om te verdedigen dat Jezus echtscheiding toestaat in een situatie van overspel. In Mattheüs 5:32 zegt Jezus: “Wie zijn vrouw verstoot om een andere reden dan hoererij, maakt dat zij overspel pleegt.” In Mattheüs 19:9 zegt Hij: “Wie zijn vrouw verstoot anders dan om hoererij en met een ander trouwt, die pleegt overspel.”

Eerste verklaring

Er zijn drie manieren om dit uit te leggen. De eerste manier: ‘Wie scheidt van zijn vrouw en een ander trouwt, pleegt echtbreuk. Maar als zij al eerder overspel heeft gepleegd, pleeg jij geen overspel als je scheidt en een ander trouwt.’ Deze verklaring is de meest algemene in Protestantse kerken. Verscheidene bijbeluitleggers geloven dat ‘hoererij’ hier overspel betekent. Maar ik betwijfel of dit de beste verklaring is van dit vers.

Tweede verklaring

De tweede manier om dit vers te lezen is als volgt: ‘Wie scheidt van zijn vrouw en een ander trouwt, pleegt echtbreuk. Maar het wordt niet als echtbreuk geteld als je een ontrouwe verloofde verlaat.’ Op het eerste gezicht lijkt dit een wat afwijkende verklaring van het vers. Toch ben ik ervan overtuigd geraakt dat dit een correctere verklaring is vanwege de volgende redenen:

1. De andere evangeliën klinken absoluter. Zij noemen geen uitzonderingen. Vergelijk Lukas 16:18 waar Jezus zegt: “Ieder die zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt overspel.” Het is onwaarschijnlijk dat Lukas (en Markus) een belangrijke uitzondering zouden overslaan. Dus misschien moeten we proberen Mattheüs te lezen in overeenstemming met Lukas.
2. De tekst zegt niet dat ‘overspel’ een valide reden is voor echtscheiding, maar ‘hoererij’. Dit woord wordt gebruikt voor seks voor het huwelijk (vergelijk Johannes 8:41) en incest (1 Korinthe 5:1). Mattheüs gebruikt beide woorden in dezelfde zonden-opsomming (Mattheüs 15:19, waar hetzelfde Griekse woord door de HSV wordt vertaald met ‘ontucht’). Dit suggereert dat ‘hoererij’ voor Mattheüs een andere zonde betekent dan overspel.
3. Mattheüs heeft een sterke reden om deze uitzondering erbij te noemen, die Lukas en Markus niet noemen. In zijn eerste hoofdstuk zegt hij dat Jozef rechtvaardig was en wilde scheiden van Maria toen hij dacht dat ze zwanger was van een andere man. Dit zou hoererij zijn, maar geen echtscheiding, omdat Jozef en Maria nog niet getrouwd waren. Hoewel ze alleen maar verloofd waren, was dit bij de Joden al zo’n sterke verbintenis dat het breken van de verloving werd beschouwd als echtscheiding. In dit hoofdstuk voegt Mattheüs daarom toe dat het verbod op echtscheiding voor deze situatie niet gold.

Derde verklaring

De derde manier om dit bijbelvers te lezen is dit: ‘Wie scheidt van zijn vrouw en een ander trouwt, pleegt echtbreuk. Maar het telt niet als echtbreuk als het eerste huwelijk ongeldig was.’ Dit is de manier waarop de Rooms-Katholieke kerk het uitlegt. Het huwelijk zelf is ‘ontucht’ of ‘hoererij’ als het een incestueuze relatie betreft (vergelijk Leviticus 18), of, volgens sommigen, als ‘huwelijk’ gebruikt wordt als term voor samenwonen dat geen echt huwelijk is.

Echtscheiding lijkt absoluut verboden te moeten worden

Volgens mij kunnen we Jezus’ onderwijs het beste uitleggen als een absoluut verbod op echtscheiding. In het huwelijk worden man en vrouw één vlees. Ze worden een eenheid die God samenvoegt (Markus 10:8-9). Alleen de dood breekt de huwelijksband in Gods ogen. Paulus bevestigt dit als hij schrijft: “Een vrouw is door de wet gebonden, zolang haar man leeft” (1 Korinthe 7:39).

Natuurlijk is het in sommige situaties onmogelijk voor een getrouwd stel om samen te blijven, vanwege de zonde van één van hen. Dan kan het noodzakelijk zijn uit elkaar te gaan (zonder formeel te scheiden). Maar het is de meest waarschijnlijke uitleg van Jezus’ onderwijs dat hertrouwen na een echtscheiding niet toegestaan is. Maar omdat veel bijbelleraren geloven dat Jezus een uitzondering maakte voor echtscheiding na overspel, lijkt het voor kerken verstandig om hun leden toe te staan tot een andere conclusie te komen over dit onderwerp.

Als je meer wilt weten over dit onderwerp, lees dan ook eens “Hoe denkt God over echtscheiding?”